Okul Öncesi Dönemi Çocuklarda İstenmeyen Davranışları Nasıl Değiştirebiliriz?

Çocuklarımızı en doğru şekilde yetişmek isteriz bunu içinde komşularımızdan, kitaplardan, internetten ve birçok yerden bilgi arayışına gireriz. Zaten çocuk gelişimi açısında nerdeyse sayısız kitap piyasalarda mevcuttur.  Ancak bilgi fazlalığı, kirliliği ve çeşitli nedenlerden dolayı öğrendiklerimizi tam olarak nasıl uygulayacağımızı bilmekte zorlanıyoruz. Çocuklar ne kadar mükemmel bir aileden gelse bile özellikle okul öncesi döneminde disiplin sorunlarıyla karşılaşabilir.

Okul öncesi dönemi çocuklarının özelliklerine baktığımızda, 1 yaşındakiler artık çevrelerine merakla bakarlar ve çevreyi keşfetmeye can atarlar. Tam bir ben merkezcidir dünya sanki onun etrafında dönüyordur.  2 yaşındaki çocuk ise, artık bağımsızlık duygusu gelişmeye başlar ve inatçılık dönemine girer. Ancak bu inatçılık davranışı çocuğun gelişimsel dönemi özelliğidir o yüzden çocuğun kişilik özelliği olarak direk görülmesi yanlış olur. Bu dönemdeki en önemli konular tuvalet eğitimidir. Çocuğun motor ve dil becerilerinin oluştuğu zamandır ve sıklıkla hayır dediği dönemdir. Olayları neden diye sorgulama evresi ve yetişkinleri taklit etme dönemidir. 3 yaş çocuğu artık bakıcısına daha az bağımlıdır ve yaşıtlarıyla oynamaktan keyif alır. Hayal gücü oldukça gelişmiştir bu yüzden hayaller kurması çok normaldir ve yalan söylüyor diye hemen endişelenmemek gerekir. Bu dönemde çocuğun güzel davranışlarını ödüllendirmek ve yapması için cesaret vermek önemlidir. 4 yaş çocukları, karşıtlık dönemi içindedirler, istedikleri yapılmayınca uygun olmayan davranışlar ve üsluplar sergileyebilir. Ayrıca ceza almamak için küçük yalanlar söyleyebilirler. Bu dönemde verilen cezaların nedeni çocuğa güzelce anlatılıp öyle verilmelidir. Doğru ve yanlış davranışların neler olup olmadığı öğretilmeye başlanmalıdır. 5 yaş çocuğu, işleri yarım bırakmaz ve yaptıkları işlerde iyi olmak ister. Uyumsuzluk dönemi artık geçmiştir. 6 yaş çocuğunda, uyumsuzluk davranışları tekrar gündeme gelebilir. Her zaman sevilmek ister. Bu dönemdeki çocuk sürekli değişmekte olduğu bir dönemdir. Kaybetmek ve eleştiri almayı sevmezler aynı zamanda oldukça kararsız oldukları bir evrededirler.

İstenmeyen davranışları nasıl değiştirebiliriz? Öncelikle hangi davranışı değiştirmek istediğinize karar verin ve çocuğun nasıl davranmasını istiyorsanız ona anlayabileceği şekilde güzelce anlatın.  Çocuk, istenilen davranışı yaptığı zaman ona övgülerde bulunmak ya da küçük ödüller vermek o davranışı yapma sıklığını arttıracaktır. Ancak övgünüzü çocuğa değil, onun davranışa yapmak önemli bir noktadır. Çocukla aradaki çatışmayı azaltmak için onunla güç çatışmasına girmekten kaçının. Çocuğunuz hata yaparsa ona sürekli yaptığı hatayı hatırlatmayın çünkü bu çocukta kızgınlık ve istenmeyen davranışın tekrarlanma ihtimalini arttıracaktır. 

M.Berk KARAOĞLU

Psikolog-Aile Danışmanı-Cinsel Terapist

İZMİR TERAPİ VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK MERKEZİ