Çocuğunuz dünyaya geldi,büyümekte ve asıl kimlik oluşumunun yaşanacağı,kişiliğinin şekilleneceği o döneme gelmiş bulunuyorsunuz,peki ya bu dönemde bilmemiz gerekenler neler ve biz onları bu sürece en güzel şekilde hazırlamak adına ne yapmalıyız?
Ergenlik,çocukluktan yetişkinliğe geçiş döneminde fiziksel,psikolojik ve sosyal olarak yoğun değişiklikler ile büyüme ve olgunlaşma görülmesidir.Yani bunu bir geçiş dönemi olarak adlandırabiliriz.Ergen kendisine ait bir kimlik kazanımı elde etmektedir.Kız ve erkeklerin geneline baktığımızda ortalama 11-20 yaş aralığını kapsamaktadır.Kız ergenlerde 10-12 yaş aralığında başlamaktadır.Erkek ergenlerde ise,12-14 yaş aralığında başlamaktadır.Ergen bu dönem aralığında ‘BEN KİMİM?’ sorusuna cevap aramaktadır.Bu dönemde sadece fizyolojik değişimler değil bunların yanı sıra duygusal,bilişsel ve sosyal yönlerden de gelişim söz konusudur.Yani bu süreçte sadece bedeninde değil duygularında da gelişimler söz konusudur.Ve ergen kendisinde oluşan bu değişimleri algılamakta zorluk çekebilir.Siz ebeveynler ile bu yolculukta bir arada olacağız,sizinle olan iletişimimiz bizi daha güçlü kılacak
*Siyah giysiler giyme eğilimi gösterirler.
*Kasvetli şiirler yazarlar.
*Depresif temalı müzikler dinlerler.
*Okula gitme konusunda zorluk gösterirler.
*Arkadaş ortamından çekilmeler gözlenebilir(sosyal izolasyon).
*Uyku sorunları(gün boyu uyumak,gece boyu tv izlemek,sabah okula gitmek için uyanmada zorluk.)
*Ebeveynler ile sorunlar yaşamak,yetersiz sevgi vermek ve duygusal desteğin az olması.
*Önceden zevk veren aktivitelere karşı ilgisizlik.
*Romantik ilişkilerin başlaması,karşı cins ile yakınlaşmalar.
*Düşük benlik saygısı.
*Alkol-madde-sigara kullanımına başlamak.
*Umutsuz duygular.
*Kendini suçlamak.
*Hırçınlık.
*Sorumluluklardan kaçma eğilimi.
*Nedensiz yere ağlamak ve öfke nöbetleri.
*Okulda devamsızlık yapmak.
*Dalgınlık,durgunluk.
*Kendi odasında yalnız kalma isteği.
*Dikkatini toplayamamak,odaklanma problemi.
*Enerji düşüklüğü.
İlk Ergenlik
*Kız çocuklarında 11-13 yaş,erkek çocuklarında ise 11-13 yaş aralığında görülmekte.
*Kızlarda birtakım fiziksel semptomlar görülmeye başlar,ilk belirti meme dokusunun büyümesi,koltuk altı ve genital bölgenin kıllanması ve adet görülmesidir.Erkek çocuklarda testis büyümesi,omuzların genişlemesi,yüz hatları ve beden duruşundaki değişimler ile yetişkin karakterine benzemeye başlar.
*Buluğ dönemi olarak adlandırılmakta,fizyolojik değişikliklerin en çok ve en hızlı olduğu dönemdir.
*Kızlar,erkeklere oranla 2 yıl önce bu döneme girerler.
*Boy hızlı bir biçimde uzar.
*Cinsiyet özellikleri belirginleşir.
*Beyindeki bazı bölgelerin aktifleşmesi sonucunda kızlarda 10-12 yaş civarında östrojen hormonu on kat artar.Erkeklerde ise 13-14 yaş civarında androjen hormonu hızlanır.
Orta Ergenlik
*13-15 yaş aralığıdır.17 yaş’a kadar sürdüğü görülmektedir.
*Kızlarda ses incelirken,,erkeklerde sesin kalınlaşması ve her ikisinde de sivilcelenmeler görülebilir.
*Yoğun olarak utangaçtırlar,küçük kusurları büyütüp,kendine kızarlar.
*Sık sık kaygı ve umutsuzluğa kapılırlar.
*Çabuk sıkılır,çabuk kızar ve saldırgan davranışlar görülebilir.
*Çevrenin beğeni ve takdirini kazanma ihtiyacı ön plandadır.(aidiyet duygusu)
*Hayranlık ve tutkunlukları vardır.(rol model)
*Saatlerce yalnız kalabilirler ve hayaller kurabilirler.(imkan tanımak)
Geç Ergenlik
*Ortalama olarak 18’den 20’li yaşların başlarına kadar olan dönemdir.
*Davranışlardaki çelişki ve tutarsızlık azalmıştır.
*Kendi kararlarını vermek ve seçim yapmak konusunda çelişkiler azalır.
*Sorunlarla başa çıkmada daha gerçekçi ve amaca yönelik çözümler üretebilir.
*Cinsel çatışmalar azalmıştır.
*Dış görüntüleri ve kıyafetleri ile alakalı zıtlaşmalar sona ermiştir.
*Kişi ben imajını kafasında netleştirmeye başlamıştır.Böylece ergenliğin sancıları da azalmaya başlar.Bu durum artık gençlik döneminin başlamasının işaretidir.
*Ergenlik döneminde bahsedildiği gibi fiziksel değişikliklerin yanı sıra sosyal ve duygusal değişimler de beraberinde gelmektedir.Bu değişiklikler başlangıçta aniden gerçekleşirken sonra daha yavaş seyreder.
*Genç artık kendisine sunulan imkanları değerlendirebilir.
*Hayatını belli idealler uğruna yeniden düzenler ve bu idealler ile beraber kendine yeni hedefler koyar.
*Tercihlerini ve sonuçlarını tahmin edebilir ve tasarlayabilirler.
*Zihinsel gelişim yaş ilerledikçe artar.Son ergenlik döneminde zihinsel gelişim ile ilgili yetiler daha aktiftir.
*Arkadaşlık ilişkileri,toplumsal ilişkilere ve toplumla bütünleşme çabalarına hizmet eder.
*Ergenlik dönemi ile birlikte aileden bağımsızlaşma ve fert olma çabası ile gençler kendilerini yeni gruplara ait hisseder bir halde bulur.
*Yeni arkadaş çevreleri ile birlikte,faaliyet ihtiyaçları,enerji düzeyi artar.
*Kendisini ait hissettiği gruba kabul ettirmek için grup içerisinde kendisine aykırı gelen davranışlara bile katılır.
ERGENLİKTE FİZİKSEL GELİŞİM
*Kız çocukları,erkek çocuklara kıyasla daha hızlı büyümekte ve ergenlik dönemine daha önce girmektedirler.
*Ergenlikte sıklıkla karşılaşılan sivilcelerin nedenleri önlemleri konusunda ergene yardımcı olunmalıdır.
*Bu dönemde aşırı terlemelerinin sağlıksız işareti olmadığı,ama beden temizliklerine dikkat etmeleri gerektiği konusunda bilgi verilmelidir.
*Bazı ergenlerin büyüyen ve gelişen bedenlerinden utanç duymaları ya da rahatsız olmaları mümkündür.
*Bunun sonucu olarak da sakarlık artmakta,kambur oturma ve hantal yürüme gibi alışkanlıklar artmaktadır.
BERK KARAOĞLU
UZMAN KLİNİK PSİKOLOG-AİLE DANIŞMANI
ÖZEL BERK KARAOĞLU AİLE DANIŞMA MERKEZİ