*Öncelikle kabul ve kararlılık terapisi tanım olarak baktığımızda kişinin düşüncesi ile olan ilişkisine odaklanırken bir davranışçı terapi tekniğidir. Kişinin kendi kontrolünün dışında olanları kabul etmesi ve yaşamış olduğu hayatı daha yaşanabilir hale getirmeyi amaçlayan davranışları sürdürme amaçlıdır. Kişinin yaşam kalitesi için ana odaklanması ve değerleri odaklı bir temel yaklaşım. Buradaki temel amaç, kişinin belirtilerinin azalması değil değerleri noktasında ana odaklı yaşam biçimine ulaşmak.
-Anda Olmak
-Ayrışma
-Kabul Etme
-Bağlamsal Benlik
-Değerler
-Değer Odaklı Eylemler
*Kabul ve kararlılık terapisinde bu 6 süreç birbirinden farklı değildir. Ve bu prizmaya da “Psikolojik Esneklik” adı verilmektedir. Kabul ve kararlılık terapisinin de temel amacı psikolojik esnekliği güçlendirmektir. Burada kişinin düşüncesi doğru ya da yanlış diye bakılmaz asıl olan düşüncenin işlevselliğidir.
-Depresyon
-Madde Bağımlılığı
-Stres
-Yeme Bozuklukları
-Anksiyete
-Okb
-Psikoz
-Yas sürecindeki bireyler.
*Kabul ve kararlılık terapisi, sizi 3 temel durumu yapmaya yöneltmekte. Kabul etmek, seçmek ve harekete geçmek. Pratik çözümler bulup, bunlardan kaçmak, sürekli bir kontrol etme çabası ve bunları temel alarak çabuk hareket etmek yerine kabul ve kararlılık terapisinin ilkeleri ile hareket etmelisiniz. Bir diğer nokta ise, kişinin değerlerini incelemesi ve kendisi için gerçekten önemli olanı seçmesidir. Son aşamada ise, kişiyi rahatsız eden bu içsel çatışması sürerken, hayatındaki değerlerine yönelik bazı davranışsal adımlar atma yoluna gitmiş olacaktır.
*Toplumda bazılarımız diğerlerine oranla daha naif, daha kırılgan olarak tabir edilmektedir. Aslında onlar, çok hissedenler’dir. Çok hisseden kişiler, duygusal savrulmalardan daha çok etkilenmektedir. Nasıl psikolojik dayanıklığı yüksek olanlar, düşük olanlara oranla bu süreçleri daha kolay atlatabilmekteyse, çok hissedenler için yaşamın olumsuz durumları daha çok etkili olacaktır. Çok hisseden bir kişi olarak yaşananlara daha duyarlı olacaksınızdır. Kişi iyi hissetmek ve dengede kalabilmek adına daha az hissetmeli ve kendi kişiliğini değiştirmemek adına, kendisi gibi olmayan biri şeklinde davranmamak için zorlamamalıdır. Duygusal savrulmalardan kurtulmak için kabul ve kararlılık terapisi’nin belirlediği teknikler yönünde adımlar atmak daha iyi olacaktır. Sizi yoran bazı duyguların iniş-çıkışlarında ve sizi savurmasından yorgun düşmemek için psikolojik dayanıklılığı yükseltmek ve bunu kabul ve kararlılık terapisi ile uygulamak daha uygun olacaktır. Burada üzerinde durduğumuz fazla hassas kişiler için, en kötü durum hiç beklemediği bir durum ile karşılaşmış olduğunda duygusal değişimleri sonucu nasıl tepki vereceği yönündedir. Çok hisseden biri olarak, duygularınızın değişimleri karşısında savunmasız kalabilirsiniz. Ayrıca hassas kişiler için utanç duygusu da devreye girmekte ve yalnızlıktan kopmaya kadar giden ve aradaki duyguları kapsayan deneyimlerdir. Örneğin, kişideki suçluluk duygusu için kabul ve kararlılık terapisi ile suçluluk duygusuna olumsuz bir duygu olarak bakılmaz. Eğer çok hisseden bir kişiyseniz o duyguyu hissedersiniz. Kendi değerlerine yaklaştırma ya da uzaklaşma noktasında etkili olan durum sizin davranışlarınızdır.
*Bdt’de kişi, olumsuz düşüncelerini değiştirmek ve yeniden bilişsel yapılandırma yapmaktadır. Act’de ise kişi, yaşamdaki olumsuz düşüncelerini kabul etmek, bu kararlılığını sürdürmek ve o anda kalmak istemektedir. Örnek olarak, değersizlik duygusu yüksek bir kişi düşünelim bdt ile çalıştığımızda bu kişinin kendisini daha iyi hissedebilmesi adına olumsuz düşüncelerini olumluya çevirmek, değiştirmek yani yeniden bir yapılandırma söz konusudur. Act’de ise değersizlik duygusunu kabul etmesi ve hayatındaki değerleri ile yüzleşmek, uyum sağlamak ve kabullenmek üzerine kurulmuştur. Kabul ve kararlılık terapisi ile kişi, psikolojik esnekliğini arttırmak yönünde bir amaç taşımaktadır.
BERK KARAOĞLU
UZMAN KLİNİK PSİKOLOG-AİLE DANIŞMANI
ÖZEL BERK KARAOĞLU AİLE DANIŞMA MERKEZİ