Uyku Bozuklukları

            Uyku zihinsel ve fiziksel sağlığımızı her gün yenilememiz için önemli olan ve yaşamımızın üçte birini kapsayan yaşamsal bir ihtiyaçtır. Uykusuz kalmak kişinin yaşam kalitesinin azalmasına, ruhsal ve fiziksel sağlığının bozulmasına sebep olur. Uyku problemi yaşayan kişi konsantrasyonda güçlük, bellek şikayetleri, libidoda ve enerjide azalma gibi sorunlarla karşılaşabilir. Normal uykuya dalma süremiz 15- 20 dakika iken uyku problemi yaşayanlarda bu süre değişmektedir.

Bazı uyku problemleri şu şekildedir;

İnsomniya: En az bir ay boyunca uykuya dalmada veya uykuyu sürdürmede güçlük çekme halidir. En sık görülen uyku bozukluklarından bir tanesidir. Anksiyete, depresyon, çevresel değişiklikler, travma sonrası stres bozukluğu, şizofreni, yaşlanma gibi bir çok sebepten oluşabilmektedir.

Hipersomni (Aşırı Uyku): Kişinin geceleri yeteri kadar uyusa da günlük hayatını etkiliyecek düzeyde sürekli uykusunu alamamış hissetmesidir. Gündüzleri aşırı uykulu olma hali ya da gece uykusunun çok uzun sürmesi olarak tanımlanır.

Uyku Apnesi: Uyurken zaman zaman solunumun durmasıdır. Gündüzleri aşırı uyuklama ve yorgunluk, uyurken horlama veya soluksuz kalma ve sabahları baş ağrısı uyku apnesinin özelliklerindendir.

Narkolepsi: Gündüzleri aşırı uyku eğilimi ve kısa süreli uyku ataklarıdır (15 dakikadan kısa). Bu uyuklamalar sırasında rüya görmek ve rüya benzeri halüsinasyonlar görmek narkolepsi işaretidir. Diğer belirtiler; gülme veya öfke gibi hislerle beraber oluşan kısa süreli kasların kontrolünün kaybı (katapleksi) ve uyku paralizi adı verilen, uyandıktan sonra kısa süreli hareket edememe halidir.

Huzursuz Bacak Sendromu ( Ekbom sendromu): Uyku ya da istirahat esnasında (otururken veya yatarken) bacaklarda hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, hareket ettirme ihtiyacı olarak tanımlanır. Uyuşma, karıncalanma hissi meydana gelir. Oturma ya da uzanma gibi hareketsiz durumlarda ortaya çıkar. Yürüme, germe gibi hareketlerle kısmen ya da tamamen düzelir.

Uyku Terörü: Aniden bağırma ya da ağlamayla başlayan, yoğun korku ile birlikte çarpıntı ve sık nefes alıp vermelerin yaşandığı nöbet şeklindedir. Bu nöbetler genelde 15 dakika içinde yatışır. Kişi uyandığı zaman hiçbir şey hatırlamaz.

Sirkadyen Ritim Uyku Bozuklukları: Kişilerin herhangi bir zamanda uyuyabildikleri halde, istedikleri zaman genelde uyuyamamalarıdır. Geceleri vardiya usulü çalışan personelde asıl uyku dönemi sırasında uykusuz ya da asıl uyanıklık dönemi sırasında uykulu olması, birden çok zaman dilimini geçerek seyahat ederek uyuması gereken zamanda uyuyamama veya tam tersini yaşama durumu (Jet lag).  Genelde düzenli bir uyku düzenine bağlı kalmak, gün içindeki kısa uykulardan kaçınmak, uykudan önce nefes egzersizleri yapmak yardımcı olmaktadır.

REM Uykusu Davranış Bozukluğu: REM uykusu sırasında normalde olması gereken felç, tam anlamıyla olmaz ya da hiç yoktur ve kişinin uykusunda hareket etmesine olanak sağlar. Kişi; konuşma, bağırma, yumruk atma, tekme atma, oturma, yataktan sıçrama, havayı dövme ve kavrama gibi davranışları uykusunda sergiler.

İyi Uyku için yapmamız gerekenler;

1- Uykunuz gelmeden yatağa girmeyin. Uyumanız gereken saatte uykunuz yoksa uykunuzu getirecek şeylerle uğraşın. Kitap okumak, dinlendirici bir müzik dinlemek faydalı olacaktır.

2- Yattıktan 20 dakika sonra hala uykuya dalmadıysanız yataktan çıkın! Mümkünse odadan çıkıp başka yerde vakit geçirin. Odanıza sadece uyuyacağınız zaman geçin.

3- Her sabah aynı saatte kalkın. Mümkünse hafta sonları dahil aynı saatte kalkmaya özen gösterin.

4- Gündüz uykularından kaçının.

5- Yatak odanızın sessiz, karanlık ve hafif serin olmasına dikkat edin.

6- Sabah uyanma sürenizi ertelemeyin.

7- Öğle yemeğinden sonra kafein almamaya özen gösterin.

8- Ilık bir banyo uykuya dalmanızı kolaylaştıracaktır.

9- Aç karna uyumaya çalışmayın. Boş mide sizi uykunuzdan uyandırabilir. Uyumadan önce küçük atıştırmalıklar yapmak daha kolay uykuya dalmanızı sağlar.

10-Temiz hava uykuya dalmamızı kolaylaştırır. Uyumadan önce odanızı havalandırmayı unutmayın.

İZMİR TERAPİ VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK MERKEZİ