FOBİLER

-Fobi bir nesneye, bir duruma ya da aktiviteye karşı anlamsız korku duyma halidir. Böyle bir durumla karşı karşıya gelme düşüncesi bile kişide aşırı korku duygusu oluşturabilir.

-Kişi yaşadığı bu korkunun anlamsız olduğunun farkındadır ve bununla kaçınma göstererek mücadele etmeye çalışır ya da yoğun anksiyete duygusu ile duruma katlanır.

-Fobik bozukluğa sahip olan bireylerde anksiyete belirtileri görülür. (huzursuzluk, çarpıntı, terleme gibi ).

-Fobik bozukluk toplumun % 10'unu oluşturur.

-Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha fazla görülür.

-Genellikle geç çocuklukta başlar (10-12 yaş). Kronik olma eğilimindedir.

Fobi ve korku arasındaki farklar ise şunlardır:

-Ölçüsü kişiden kişiye değişen korku duygusu her insanda içgüdüsel olarak vardır. Fobi ise her kişide görülmez.

-Korku yerinde ve ölçülü olduğu sürece faydalı olabilir ancak fobi, kişinin yaşantısını olumsuz şekilde etkiler.

-Korku insanın hayatta kalma olasılıklarını arttırabilir. Fobi ise yaşam kalitesini düşürür. Örneğin; ormanda gördüğümüz bir aslandan korkup kaçmamız bizim hayatta kalmak için gösterdiğimiz içgüdüsel bir tepkidir. Buna fobi diyemeyiz.

Fobiler, özgül fobi ve sosyal fobi olmak üzere iki grupta incelenebilir. Özgül fobi kişinin bir durum ya da nesneden belirgin bir korku duyma halidir. Kişiler bu korkularla ilgili daha önce bir deneyim yaşamış olabilir, model alabilir ya da empati yoluyla öğrenmiş olabilir. Fobilerin birçok sebebi vardır. Özgül fobi türleri 5 başlıkta toplanmıştır:

Hayvan türü: Korkunun sebebi hayvanlar ya da böceklerdir. Genellikle çocuklukta başlamaktadır. En sık görülen özgül fobi türüdür.

Doğal çevre türü: Fırtına, su, yüksek yerler gibi korkunun kaynağının doğal çevre olduğu korkulardır.

Kan-enjeksiyon-yara türü: Halk arasında kan tutması olarak da bilinen bu türde kişi kan, yara, enjeksiyon ya da herhangi bir tıbbi girişim gördüğünde hissettiği duygudur. Bayılma ile sonuçlanabilir.

Durumsal tür: toplu taşıma araçlarında bulunma, tüneller, köprüler, asansörler, uçakla seyahat etme, araba kullanma ya da diğer kapalı yerler korkunun kaynağını oluşturur.

Diğer tür: Yukarıdakilerin dışında kalan tüm korkuları kapsar (Kusmak, altına kaçırma, terleme gibi)

Sosyal fobiye sıkıntısı yaşayan kişiler ise tanımadığı insanlar karşısında ya da başkalarının gözünde küçük duruma düşmekten ya da utanç duyacağı bir şey yapmaktan korkar. Sosyal fobi utangaçlıktan daha aşırı bir duygudur. Topluluk önünde konuşmak gibi belirgin korkuları vardır. Birçok sosyal durumdan rahatsız olabilirler: Başkalarının yanında yemek yemek, umumi tuvaletleri kullanmak, insanlarla etkileşime gireceği bir etkinliğe gitmek, toplum içinde telefonla konuşmak gibi. Psikoterapi desteği alınmazsa; kişinin okul, iş ve sosyal hayatını olumsuz etkileyebilir. Sosyal fobi yaşayanların birçoğu tedaviye başvurmamaktadır.

Fobilerin Psikoterapisi

Kişinin algıları, kişinin yaşadığı dönem ve başlangıç süreci çok önemli. Öncelikle bunları inceliyoruz. Bu noktada kişilik testleri de yapılabilir. Çünkü bazen kişilik bozuklukları ile fobi, depresyonla fobi, karıştırılabilir. Bunları ayırt etmek için birçok test yapılabilmektedir. Fobiler anksiyete bozukluğunun alt türü olduğu için anksiyeteye yönelik yapılan kaygı giderici terapiler kullanılmaktadır. Genellikle fobilerin psikoterapisinde farmakolojik destek uygulansa da tamamen anksiyeteyi çözdüğü düşünülememektedir. Olayın psikoterapiyle birlikte kökeninin incelenmesi gerekir. Bilişsel tedavinin yanı sıra çeşitli bilinçaltı terapiler de uygulanabilmektedir. Bunların başında da en çok uygulanan EMDR tekniği kliniğimizde en sık uygulanan tekniktir. Bunların yanı sıra da sanal gerçeklik terapisi, maruz bırakma terapisi gibi teknikler kullanılır.

İZMİR TERAPİ VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK MERKEZİ

M. Berk KARAOĞLU

Psikolog-Aile Danışmanı-Cinsel Terapist