Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?

OKB, halk arasında takıntı hastalığı olarak bilinen kişinin günlük yaşamdaki etkinliğini kısıtlayan ve işlevselliğini olumsuz yönde etkileyen bir bozukluktur. Obsesyon, kişinin aklından bir türlü atamadığı, istemeden zihnine takılan ona rahatsızlık veren düşünceler, imgeler ya da dürtüler olabilmektedir. Kompulsiyon ise kişinin bu düşünceleri ile baş etmeye çalışırken istemli bir şekilde o sıkıntıyı yok etmek için ürettiği tekrar eden davranışlar, mental hareketler veya ritüellerdir. Obsesyonlar; mikrop bulaşma korkusu, kendine veya başkasına zarar verme düşüncesi, simetri ihtiyacı, dini ve cinsel içerikleri barındırırken; kompulsiyonlar ise temizlik, kontrol etme, sayma, organize etme, sıralama gibi tekrarlı yapılan davranışlar ya da zihinsel etkinlikleri içerebilmektedir. Örneğin, kişinin ellerinin temiz olmasına rağmen kirli hissetmesi ve ona mikrop bulaşacağı düşüncesi obsesyon iken bu düşünceden kurtulmak için yaptığı el yıkama davranışı ise kompulsiyondur.

Obsesif Kompulsif bozukluğu olan bireyler, takıntılarının farkındadır; fakat bu saplantılı düşüncelerin önüne geçememektedirler. İnsanlar genellikle bu düşüncelerin gelip gitmesine izin verir; ancak OKB'si olan kişilerde bu istemsiz düşünceler zihinlerinde yerleşir ve davranışlarını yönlendirmekte zorlanırlar. Örneğin; beyaz ayıyı düşünmemeye çalışmak. Kişi her ne kadar zihninde beyaz ayıyı düşünmemeye çalışırsa aslında bir o kadar ona odaklanır. Obsesif Kompulsif Bozukluğu olan bireyler günlük yaşamlarında sıklıkla bu durumla beraber yaşamaktadırlar. Kişi takıntılarının farkındadır fakat bu saplantılı düşüncelerin önüne geçememektedir.

• Halk arasında yaşam boyu görülme sıklığı %2-3’tür.
• Genellikle, ergenlikte ve genç yetişkinlikte başlar.
• Erkeklerde görülme sıklığı kadınlara oranla daha fazladır.
• Obsesif Kompulsif Bozuklukla eş zamanlı oluşan diğer hastalıklar arasında kaygı bozuklukları, duygu durum bozuklukları ve depresyon yer alabilir.
• Psikolojik destek alınmazsa kronikleşebilir ve kişinin normal yaşam işleyişine geri dönüşü zaman alır.

Obsesif Kompulsif Bozuklukta Psikoterapi 

Obsesif Kompulsif Bozukluğun nedenselliğinin incelenmesinde biyolojik faktörler, kalıtımsal faktörler yer alabileceği gibi çevresel faktörlerde önemli rol oynar. Beyin yapısındaki anormallikler, aile geçmişinde yer alan OKB’li bireyler, bireyin genel tıbbi durumdaki rahatsızlıklar (şeker, tansiyon, guatr vb. hastalıklar), doğal afet, tecavüz ya da sevilen birinin kaybı kişiyi etkileyen faktörlerdir. Obsesif Kompulsif Bozuklukta psikiyatrik desteğin yanı sıra psikoterapi ile danışanlar ilaç takviyesi almadan değişimin mümkün olabildiği görülmektedir. OKB’nin psikoterapisinde; Bilişsel Davranışçı Terapi, Psikanalitik Yaklaşım, Bütüncül Terapi ve özellikle EMDR Terapisi çok önemli bir yer tutmaktadır. Örneğin; bilişsel davranışçı terapide kişiyi tekrarlayan davranışlarına iten negatif düşüncelerin ne olduğuna bakılarak problemin kaynağını ve onu tetikleyen şeyin ne olduğunu anlama konusunda bilişsel yaklaşımla çözüm yoluna gidilmeye çalışılmaktadır.

Özellikle, Merkezi’mizde daha çok geçmiş kaynak tetikleyicilerin etkisiyle oluşan bu psikolojik rahatsızlıkta EMDR Terapisi oldukça fazla kullanılmakta, danışanlarda faydaları görülmekte ve olumlu geri dönütler alınmaktadır. Peki, bu bahsettiğimiz EMDR Terapisi nedir?  EMDR en basit haliyle; geçmişteki anı, duygu, düşünce ve beden hisleriyle beraber çağrışım yolunu kullanarak geçmişteki anıların oluşturduğu olumsuz düşüncelerin yerine olumlu düşünceleri yerleştirerek bu olumsuz davranışların çözülmesi amaçlanmaktadır.

Unutulmamalıdır ki; Obsesif Kompulsiyon Bozukluğu psikoterapinde danışanlar önemli bir yol kat etmektedir. Önemli olan psikoterapistin önderliğinde danışana uygun yaklaşımın belirlenmesi ve bu süreçte danışanın seanslara devamlılık göstermesidir. Danışan yeter ki isteğini, arzusunu hiç kaybetmesin ve değişime açık olsun.

M.Berk KARAOĞLU

Uzman Klinik Psikolog- Aile Danışmanı